Bruine rat

De bruine rat (Rattus norvegicus), ook wel bekend als de Noorse rat, rioolrat, waterrat en stadsrat, is één van de succesvolste zoogdieren ter wereld. Het komt bijna in de hele wereld voor en heeft dan ook een heel groot verspreidingsgebied. En dat is eigenlijk ook niet zo gek als je wat verder in dit dier duikt.

Het uiterlijk

De bruine rat heeft een lengte van ongeveer 22 tot 30 centimeter. Het heeft een klein lichaam, behaarde oren en vaak een grijsbruine vacht. Het gewicht ligt rond de 400 gram waarbij de zwaarst gewogen bruine rat 794 gram woog. De staart is bijna helemaal kaal en korter dan het lichaam. Het heeft 160 tot 190 ringen in de onderzijde en is wat lichter dan de bovenkant. Het heeft een korte snuit en is van nature stevig gebouwd.

Leefomgeving

zoals eerder gezegd komt de bruine rat bijna overal ter wereld voor. Van oorsprong komt het uit Oost-Azië waar het in de steppegebieden leefde. Maar door de handel en de scheepvaart is het over alle continenten verspreid. Alleen in Antarctica boven de noordpoolcirkel komt het dier eigenlijk niet voor. Dit komt voornamelijk door de temperaturen die daar heersen. Daarnaast ontbreekt het in onbewoonde tropische subtropische gebieden. Hier is de concurrentie met andere knaagdieren een stuk groter waardoor de bruine rat hier niet meer voorkomt.

Door vele plagen zijn bevolkingen en graanboeren het dier gaan bestrijden. In veel gebieden heeft dat een positief effect opgebracht en er ook voor gezorgd dat de provincie Alberta in Canada geen ratten meer heeft. Ook andere gebieden proberen de dieren in ieder geval flink te verminderen aangezien ze ontzettend veel schade kunnen aanbrengen. Maar makkelijk is het niet aangezien ze zichzelf erg snel voort kunnen planten.

Het dieet

De bruine rat is een alleseter. Het leeft voornamelijk van granen, zaden en slakken. Maar het jaagt ook op kikkers, jonge zoogdieren en eieren van vogels. De bruine rat heeft veel eiwit- en zetmeelrijk voedsel nodig om te overleven. Mocht hij dit niet kunnen vinden zal hij om te overleven ook andere ratten aanvallen. Kannibalisme komt om deze reden bij deze soort veel voor. Wanneer ze de mogelijkheid hebben leggen ze een voedselvoorraad aan om ook in minder goede tijden eten te hebben. Zo wordt er ook voeding neergelegd wanneer de jongen geboren worden zodat de zogende vrouwtjes genoeg eten binnenkrijgen.

Voortplanting

De bruine rat plant zich het gehele jaar door voort. Wel is dit afhankelijk van de omgeving. Zo hebben de hoeveelheid voedsel en hoge of lage temperaturen hier zeker effect op. Het bijzondere en tegelijk ook vervelende is dat wanneer er meer dieren sterven, er ook meer jongen geboren worden. Zo is er in omgevingen waar mensen ingrijpen om hun omgeving tegen de dieren te beschermen ook een grotere hoeveelheid jongen geboren. Wanneer het vrouwtje zwanger is geworden is de draagtijd ongeveer 22 dagen. In deze tijd krijgt het meestal 8 jongen.

Wanneer de jongen geboren zijn zullen ze aan de moeder zogen. Na zes weken zijn ze al geslachtsrijp en kunnen ze ook hun eigen jongen verwekken. Een vrouwtje kan iedere vier tot zes weken gedekt worden. Zelfs wanneer het de geboren jongen nog voedt is dit het geval. Dit alles bij elkaar maakt dat de populatie van deze dieren in een rap tempo kunnen groeien. Wanneer de jongen geboren worden hebben ze geen haar en zijn ze blind. Naarmate ze ouder worden krijgen ze steeds meer haar en rond de 12 dagen gaan de ogen ook open. Dit is wel afhankelijk van hoeveel jongen er zijn aangezien de moeder maar 6 tepels heeft. Hoe meer jongen er zijn, hoe langer het duurt voordat ze groot zijn. Veel van de jongen overleven het eerste jaar niet. De gemiddelde levensduur is ongeveer 2 jaar.

Roofdieren en bedreigingen

De bruine rat is een nachtdier die voornamelijk bij zonsondergang en zonsopkomst het actiefste is. In de nacht is het gevaar beduidend minder en kan het beter het voedsel binnenkrijgen dat hij nodig heeft. De grootste bedreigingen van dit dier zijn katten, marterachtigen en uilen. Daarnaast jagen er ook veel andere vogels op de bruine rat. Het grootste gevaar blijft de mens. In Nederland is het verboden om deze dieren met gif te bestrijden aangezien dit ook effect heeft op de mensen en dieren in de omgeving. Maar in andere landen wordt dit wel volop gedaan en is het ook wel nodig om een plaag te voorkomen. Mocht je veel last hebben van de dieren kun je in Nederland wel rattenkisten kopen. Daarnaast schijnt het strooien van zwarte peper ook een positief effect te hebben: deze geur vinden ze namelijk vreselijk.

Verschil Bruine rat en zwarte rat

De bruine rat heeft een aantal verschillen in vergelijking met de zwarte rat. Zo hebben ze kortere behaarde oren en kleinere oog. Bovendien is de staart is ook korter en dikker. De onderzijde is wat lichter gekleurd terwijl dit bij de zwarte rat dezelfde kleur heeft.

Qua kleur zou je verwachten dat de bruine rat gewoon bruin is. Maar zowel de zwarte als de bruine rat kunnen bruin en zwart zijn. Over het algemeen is de bruine rat wat groter. Het wordt rond de 22 tot 30 cm lang en weegt ongeveer 400 gram. Daarnaast is het leefgebied ook iets anders. Zo is de bruine rat voornamelijk te vinden in riolen terwijl de zwarte rat juist gebouwen en schepen opzoekt. Het is om deze reden dan ook niet zo gek dat deze vaak door elkaar gehaald worden. Maar door op deze eigenschap te letten kun je toch weten welke van de twee je voor je hebt.

Schade voor de mens

Zoals je in het artikel hebt kunnen lezen veroorzaakt de bruine rat veel overlast voor de mens. Zo kunnen ze de ziekte van Weil, de pest, hantavirus, tularemie en de rattenbeetkoorts overbrengen. Het was naast de zwarte rat een grote verspreider van de pest die in voorgaande jaren veel problemen heeft opgebracht. Gelukkig komt deze ziekte bijna niet meer voor. Alleen in Afrika en Zuidoost-Azië kun je het nog weleens tegen komen, en dat heeft voornamelijk met de hygiëne te maken. De grootste overlast van dit dier kan door de mens voorkomen worden. Zo is het belangrijk dat je al het afval opruimt. En ook in het riool kunnen er maatregelen genomen worden om het rattenprobleem op te lossen.

Vooral op de landbouw is dit probleem aanwezig, hier zijn de rattenplagen dan ook het grootst. Hier is dan ook veel rattengif ingezet om het probleem te verhelpen. Op den duur werden ze hier resistent tegen waardoor er andere middelen ingezet moesten worden. Vandaag de dag hebben ontwikkelingslanden de grootste problemen. In Nederland leeft voornamelijk de zwarte rat, maar wordt de bruine rat wel steeds vaker getroffen. Een probleem is het hier gelukkig nog niet en zal het met de nodige maatregelen waarschijnlijk ook niet worden.

Is een bruine rat gevaarlijk?

Ratten kunnen zelfs in kleinere aantallen flink wat schade aanbrengen aan jouw woning of omgeving. Zo kunnen ze aan kabels knagen maar ook op zoek gaan naar voedsel. Daarnaast zijn de uitwerpselen van de bruine rat gevaarlijk. Zowel de zwarte als de bruine variant verspreiden bacteriën zoals salmonella en de ziekte van Weil. Dit kunnen ze overbrengen door mens of dier te bijten en door de uitwerpselen en haren. Daarnaast is het gevaarlijk om eten en drinken te benuttigen waar dit dier aan gezeten heeft. Mocht één van deze voorbeelden voorkomen is het dus wel verstandig om contact op te nemen met de huisarts. Zo kunnen ze vanuit daar kijken wat er gedaan moet worden om ziektes te voorkomen.