Gekko

De gekko (gekkota), in het Engels gecko, is een groep van kleine hagedissen. Ze zijn 1,6 tot 60 centimeter lang en leven in warme klimaten over de hele wereld. Het is de meest soortrijke groep hagedissen en het bevat maar liefst 1500 verschillende soorten. Al deze soorten zijn onderverdeeld in meer dan 120 geslachten.

Het uiterlijk

De gekko is een kleine hagedis met een stomp lichaam, een grote platte kop en een staart. Deze reptielen hebben grote ogen, poten, tenen en vingers. Ze hebben een flexibele huid en geen schubben. Daarnaast hebben ze nooit uitstekende onderdelen zoals stekels of kammen. In vergelijking met andere hagedissen wordt de gekko niet heel erg groot. Afhankelijk van de soort weegt hij ongeveer 45 tot 90 gram en heeft hij een lengte van 1,6 tot 60 cm. Door al deze karaktereigenschappen kun je de gekko relatief snel van de andere hagedissen onderscheiden.

Gekko’s zijn polyphyodont. Dit betekent dat ze de mogelijkheid hebben om hun tanden regelmatig te vangen. Hier maken ze dan ook goed gebruik van want elke 3 tot 4 maanden zorgen ze ervoor dat al hun honderd tanden vervangen zijn. Ook kunnen vrijwel alle gekko’s hun staart afwerpen bij gevaar. Zodra ze hieraan vastgegrepen worden breekt het af en groeit het langzaam weer aan.

Geen oogleden

Alle gekko’s, behalve de soorten in de familie Eublepharidae, hebben geen oogleden. Hierdoor kunnen ze niet knipperen. In plaats van de oogleden heeft het oogbol een transparant membraan genaamd het hoornvlies. De lens in het iris wordt tijdens de nacht groter om zo meer te kunnen zien terwijl het overdag weer kleiner wordt. Om het zicht goed te houden likken ze hun eigen hoornvliezen schoon om zo het stof en vuil te verwijderen. Daarnaast houden ze hun ogen op deze manier vochtig.

De meeste gekko’s zijn nachtdieren en zijn in de nacht dan ook het meeste actief. Hun huid is hier ook op afgestemd. Dit is dan ook de reden dat ze grijze of bruine kleuren hebben. Er zijn wel soorten die overdag leven. Deze herken je ook erg snel aangezien deze juist felle kleuren hebben. Een aantal voorbeelden hiervan zijn de Madagaskardaggekko en de groene boomgekko.

Het gedrag

De gekko staat bekend om zijn actieve bewegingen. Zo kunnen ze op verticale oppervlakten klimmen en zijn ze hier ook nog eens ontzettend snel in. Ze kunnen maar liefst 50 km/u rennen waardoor je ze al snel uit het oog verliest. De gekko is van zichzelf geen sociaal dier en zal dan ook niet even rustig blijven zitten. Maar toch hebben ze een geavanceerd vocaal communicatiesysteem in vergelijking met andere hagedissen. Zo zijn dit de enige hagedissen die echte stembanden hebben. Hiermee kunnen ze blaffen en tjilpen om roofdieren te ontwijken, territorium af te bakenen in partners aan te trekken. Ze kunnen ook sisgeluiden maken en hoge pieptonen om de dieren af te schrikken.

Veel van deze dieren staan om deze verschillende geluiden bekend. Zo heeft de bladstaartgekko een geluid dat overeenkomt met een schreeuwend kind en Nieuw-Caledonische reuzengekko en gegrom dat hem de bijnaam duivel in de bomen heeft opgeleverd. De geluiden die ze maken is niet het enige communicatiemiddel dat dieren gebruiken. Ook hun staart wordt volop gebruikt om te communiceren. Zo zullen ze langzame wiebelende bewegingen maken als een ander dier aanwezig is. En wanneer een roofdier aanwezig is zullen ze krachtige bewegingen maken om  dier af te leiden.

Wat eet een gekko?

De gekko is voornamelijk een insecteneter. Maar dit is niet het enige waar ze van leven. Naast insecten en spinnen eten ze namelijk ook veel wormen, fruit en ook bloemen nectar. Dit is wel echt afhankelijk van het soort en de grote hiervan. Zo zijn er grote soorten die ook kleine vogels en knaagdieren eten. En van de bladstaartgekko is er bekend dat het graag landslakken eet. Wanneer de gekko eet zal het zijn hoofd schudden. Dit doet hij om het eten van zijn keel naar zijn maag te brengen. Zo kunnen ze zowel klein als groot voedsel naar hun maag begeleiden.

Alle gekko’s verliezen regelmatig hun huid. Zodra dit gebeurt zal hij deze huid ook opeten. Ook is het zo dat als de volwassenen de kans krijgen om hun eigen jongen op te eten, wat we verstaan onder kannibalisme, dit ook zullen doen. Zo voedt het zich dus op bijzondere manieren. De grootste hiervan blijft nog steeds de insecten. Maar dit is dus zeker niet de enige manier waardoor dit dier zijn nodige voeding binnen zal krijgen.

Roofdieren en bedreigingen

De gekko heeft door zijn kleine formaat vele verschillende roofdieren. Zo zijn voornamelijk slangen, vogels en spinnen de dieren die hun aanvallen. Maar ook honden en katten zullen de kans pakken om deze dieren te pakken. De meeste roofvogels zoals bijvoorbeeld de havik en de uil leven in koudere klimaten waardoor ze elkaar meestal niet tegenkomen. Maar zodra de vogels naar het zuiden trekken om de vrieskou te vermijden zal dit dier ook door roofvogels aangevallen worden.

De meeste soorten zijn ondanks de vele roofdieren niet bedreigd. En vaak zijn ze ook niet in gevaar. Sommige soorten lijken soms wel te verdwijnen, maar tot nu toe komen ze altijd weer helemaal terug. Uiteraard worden alle 1500 soorten goed in de gaten gehouden. En zodra er een dier om wat voor reden dan ook flink in aantal vermindert, worden er stappen genomen om uitsterving te voorkomen.

Voortplanting

Door paringsgeluiden te maken en de staart te trillen trekt het mannetje de aandacht van het vrouwtje om zo zichzelf voort te planten. Tijdens het paren grijpt het mannetje de huid van de nek van het vrouwtje. Deze stopt hij tussen zijn kaken en tegelijk stopt hij de staart onder haar buik. Hierdoor komt de cloacaopening van beide dieren dicht bij elkaar zodat de bevruchting kan plaatsvinden. Sommige soorten kunnen zich ook ongeslachtelijk voortplanten, maar de meeste gekko’s paren om zo jongen te krijgen.

Na de paringstijd leggen de dieren eieren. Dit doen ze op plekken waar het niet opvalt zoals bijvoorbeeld onder de rotsen of boomschors. Hoe lang het duurt voordat deze gelegd kunnen worden is echt afhankelijk van de diersoort. Dit kan zowel een paar dagen duren als meerdere jaren. Maar zodra er eieren gelegd zijn zullen ze in 35 tot 90 dagen uitkomen. Nadat de eieren zijn gelegd zal het vrouwtje haar eigen leven weer oppakken. De dieren zullen dus bij de geboorte voor zichzelf moeten zorgen. Er zijn 43 soorten die geen eieren leggen, maar het jong levend ter wereld brengen. Ook deze zullen bij geboorte zelf eten moeten zoeken. In het wild worden de dieren ongeveer 10 tot 20 jaar oud. In gevangenschap kunnen ze wat langer overleven aangezien ze hier geen last hebben van roofdieren.

Gekko als huisdier

In totaal zijn er meer dan 1600 verschillende soorten gekko’s in de wereld te vinden. En niet elke soort is even geschikt als huisdier. Toch is dit dier door zijn kleine formaat wel erg populair. Ze worden 10 tot 20 jaar oud waardoor je er lang van kan genieten en qua verzorging heb je er niet heel veel werk van. De populairste gekko soorten die wereldwijd als huisdier worden gehouden zijn de volgende varianten:

• Luipaardgekko
• Dikstaartgekko
• Madagaskargekko
• Tokeh
• Tjitjak
• Wimpergekko

Gekko weetjes

• Gekko’s zijn de enige hagedissen met echte stembanden.
• Ze kunnen zonder enige problemen op verticale oppervlaktes klimmen. Dit doen ze door hun trekkracht die ze krijgen via de honderdduizenden kleine haartjes op hun tenen.
• Ze hebben geen oogleden waardoor er veel stof in hun ogen terechtkomt. Dit maken ze schoon door hun eigen ogen te likken.
• Om de drie tot vier maanden vervangen ze de honderd tanden die ze hebben zodat er nieuwe kunnen groeien.
• De staart die ze door vastgrijpen of door roofdieren kwijtraken groeit na enige tijd gewoon weer aan.